Losy parafii                            
      od chwili powstania do 1692 roku
W połowie XVI wieku na pograniczu województwa lubelskiego, bełzkiego i
ruskiego Adam Gorajski rozpoczął intensywne prace osadnicze wzdłuż rzeki
Polskiej Łady. W roku 1578 otrzymał od króla Stefana Batorego przywilej
lokacyjny miasta Biłgoraja. Adam Gorajski żywo interesował się sprawami
religijnymi. Od wczesnych swoich lat należał do najaktywniejszych działaczy
kalwińskich. Po śmierci kasztelana lubelskiego Stanisława Słupeckiego w roku
1575 przyjął Gorajski funkcję przywódcy kalwinów lubelskich, wizytował zbory
i czuwał nad ich finansami. Adam Gorajski swoich współwyznawców popierał
również w swoich dobrach. Obok zboru, który zorganizował i hojnie zaopatrzył,
po lokacji Biłgoraja odebrał katolikom kościół w Radzięcinie i przeznaczył
go na drugi zbór. W tym okresie katolicy z Biłgoraja, których nie było jeszcze
zbyt wielu, najprawdopodobniej należeli do parafii w Goraju, Tarnogrodzie,
Łukowie lub Radzięcinie. A wśród osadników Gorajskiego wielu było greko - katolików,
kalwinów i żydów.
W 1603 roku nad rzeką Ruską Ładą pomiędzy Biłgorajem a wsią Solą pasterzom
objawia się św. Maria Magdalena. O tym wydarzeniu krąży do dzisiaj wiele
legend i opowiadań ludowych. Według nich, gdy pasterze ze wsi Sól strzegli
bydła na skraju Puszczy Solskiej, usłyszeli przedziwne dźwięki. Idąc za ich
głosem, znaleźli dwa dzwony wiszące na sośnie. Same wprawiały się w ruch i
zdawały się wiernych wzywać do modlitwy. Wieść o widzeniu pasterzy jak błyskawica
obiegła wieś i dotarła do pobliskiego dworu. Lud począł się gromadzić, jak zwykle
w takich wypadkach na wspólnej modlitwie do Boga. W czasie modlitwy zgromadzeni
ujrzeli postać św. Marii Magdaleny, unosiła się nad drzewami w powietrzu. Niektórzy
z nich mówili, że słyszeli jej głos, że wzywała, aby to miejsce poświęcić Bogu.
Coraz więcej napływało ludzi. Wierni pełni głębokiej wiary otrzymywali liczne łaski.
Sława otrzymywanych łask zataczała szerokie kręgi. Władze kościelne zbadały całą
sprawę i pozwoliły na kult św. Marii Magdaleny na tym miejscu. Miejscem tym
zainteresował się Jan Zamoyski, Wielki Kanclerz i Hetman Koronny, właściciel
folwarku Solskiego, na terenie którego doszło do objawienia. Zamojski ufundował
w 1604 roku drewnianą kapliczkę pod wezwaniem św. Marii Magdaleny. Niektóre źródła
podają, że w 1604 roku na terenie Biłgoraja wzniesiono kaplicę, najprawdopodobniej
chodzi o tę samą kaplicę, która została postawiona na miejscu objawień. Około 1623
roku na tym samym miejscu, gdzie miały miejsce objawienia, powstaje oratorium, w
którym zamieszkuje pustelnik Albetrus Eremita. Najprawdopodobniej to on opiekował
się ówczesna kaplicą, być może był kapłanem i odprawiał tam nabożeństwa, w których
uczestniczyli okoliczni katolicy, w tym i z Biłgoraja. Jest więc duże prawdopodobieństwo,
że czas powstania parafii może być związany z działalnością Albatrusa Eremity.
Pierwsza wzmianka o istnieniu parafii pochodzi z synodu diecezji chełmskiej, który
odbył się w 1624 roku. Można przypuszczać, że parafia ta funkcjonowała przy kaplicy,
jakkolwiek na potwierdzenie tego faktu nie zachowały się żadne dokumenty. Pierwsze
dane o obsłudze parafii pochodzą dopiero z 1644 roku. W tym roku Jan Zamoyski do
sąsiedniej Puszczy Solskiej sprowadził z Zamościa Franciszkanów za aprobatą biskupa
Pawła Piaseckiego, który też w tym samym roku erygował parafia w Puszczy Solskiej.
W Biłgoraju po upadku zboru kalwińskiego życie religijne skupiało się wokół parafii
w Puszczy Solskiej. W miarę rozwoju miasta i osadnictwa wokół niego, stale rosła
liczba katolików obrządku łacińskiego. Około roku 1700 z inicjatywy Stanisława Antoniego
Szczuki, ówczesnego właściciela Biłgoraja, przebudowano lub wybudowano na nowo drewniany
kościół w miejscu, gdzie znajdował się wcześniej zbór kalwiński. Kościołowi temu nadano
tytuł Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny. Od 1644 do 1717 roku opiekę nad parafią i
wiernymi w mieście sprawowali ojcowie franciszkanie konwentualni z klasztoru w Puszczy
Solskiej. W roku 1692 nastąpił podział terytorium na dwie nowe parafie: Biłgoraj i Puszczę
Solską.
|
|